het zijn net mensen

Ruil- en weggeefboek!
by Joris Luyendijk | Nonfiction |
ISBN: 9789057593161 Global Overview for this book
Registered by estroocloeck of Haarlem, Noord-Holland Netherlands on 5/25/2022
Buy from one of these Booksellers:
Amazon.com | Amazon UK | Amazon CA | Amazon DE | Amazon FR | Amazon IT | Bol.com
This book is in the wild! This Book is Currently in the Wild!
1 journaler for this copy...
Journal Entry 1 by estroocloeck from Haarlem, Noord-Holland Netherlands on Wednesday, May 25, 2022
Correspondenten in het buitenland geven inzicht in wat er ècht gebeurt op locatie, toch? Nou nee. Joris Luyendijk was eind 90-er jaren 5 jaar correspondent voor o.a. De Volkskrant, NRC en het NOS journaal in het Midden-Oosten. Zijn ervaringen schreef hij op in Het zijn net mensen uit 2006. Het is een uitstekende analyse van de tekortkomingen van het correspondentschap. Toen. Nu ook?

Na zijn studiejaar in Egypte (waarover hij ‘Een goede man slaat soms zijn vrouw’ schreef) gaat Luyendijk aan de slag als correspondent Midden-Oosten, standplaats Caïro. We lezen hoe hij vol goede moed en begrip van de Arabische wereld aan de slag gaat, maar al snel concludeert dat hij niet kan melden wat er écht speelt. Ten eerste omdat hij dat zelf ook niet weet. Ten tweede omdat hijzelf niet degene is die bepaalt wat nieuws is.

In het boek Het zijn net mensen is het eerste dat benoemd wordt de keuze van het nieuws. Dat gebeurt op de redactie in Nederland. En die kiezen weer uit de enorme hoeveelheden berichten van de persbureaus. Elke ochtend heeft Luyendijk overleg met zijn redactie, en gaat hij op pad, vaak naar officiële bijeenkomsten, waar alle andere correspondenten van alle andere kranten ook aanwezig zijn. Daar krijgen ze een mooi voorgekauwd verhaal. Wat is dan de toegevoegde waarde van een correspondent? Een correspondent is eigenlijk alleen reclame, een lokkertje, het klinkt als iets beters, iets extra’s, terwijl het dat niet is, stelt Luyendijk. Ontnuchterend!

Kan hij dan zelf niet op zoek gaan naar perspectieven: de mensen in de straat interviewen? Ja, dat kan en ja dat doet hij ook. Hij loopt hierbij tegen twee problemen aan: hij kan niet controleren of het waar is wat er wordt verteld, en of het representatief is. Want, deze landen zijn dictaturen, en dat levert 4 ‘filters’ op.

4 Filters

Die filters komen uitgebreid aan de orde en worden geïllustreerd met veel voorbeelden, vaak op basis van interviews die hij wel hield, of juist niet:

De mensen zijn te bang om met journalisten te praten. Ze kunnen zo worden opgepakt en je recht halen is in dergelijke landen niet zo makkelijk.
Er zijn geen onderzoeken of statistieken voorhanden om wat er wèl wordt gezegd te toetsen. Je weet dus niet of iets nieuws is, of het representatief is, of het waar is.
Als je als journalist met iemand praat, breng je die persoon direct in gevaar, wat er ook gezegd wordt.
Veel zaken leveren geen demonstraties op, zijn niet nieuwswaardig, terwijl het wel belangrijk is, denk aan heel veel verkeersdoden door slechte wegen/ slecht rijgedrag.

Ik vond de voorbeelden van deze filters erg beklemmend, je hebt eigenlijk geen idee hoe het is om in een dictatuur te leven. En ook nu, ik schrijf dit tijdens de oorlog in Oekraïne, komt er daarover weinig naar buiten, omdat alle communicatiemiddelen zijn afgesneden en journalisten vogelvrij zijn.

Bureaucratie

Luyendijk kan zeer goed schrijven, en zijn stukjes over de bureaucratie in ‘zijn’ landen zijn bijna hilarisch. Hoeveel moeite er gedaan moet worden voor een visum. De corruptie en omkoperij. De machtswellust van de ambtenaren: ‘komt u morgen maar terug’. Hoe belangrijk het is om relaties te hebben, om de doodnormaalste dingen voor elkaar te krijgen.

Israel en Palestina

Na zijn jaren in Caïro, doet hij nog een jaar verslag vanuit het Heilige land. Zij collega doet de Israëli's, Luyendijk de Palestijnen. Zijn ervaringen hier zijn heel anders. Waren er in de Arabische wereld bijna geen meningen te krijgen, in het Heilige Land zijn er teveel meningen, er zijn heel veel stromingen en iedereen wil praten. Dat levert natuurlijk óók problemen op.

Luyendijk hoort ‘zijn’ Palestijnen klagen dat dat de westerse media zo pro-Israël zijn, dat het een joods complot is. Hij ziet dat anders. De Israëlische regering gooit er ten eerste veel meer geld tegenaan. Elke persconferentie of bezoek is tot in de puntjes voorbereid. Daarnaast staat de gemiddelde Nederlander dichter bij de Israëli's, het is meer ‘westers’, ze lijken meer op ons, en we schamen ons over de Holocaust. Het Palestijnse perspectief is moeilijker over te brengen, hoe zij slachtoffer waren van de kruistochten en de joodse kolonisten. Luyendijk geeft dit een ‘passende’ analogie met een verhaal over een gek in de VS die mensen met Friese voorouders laat oppakken en afmaken, etc, tot aan het claimen van half Nederland voor deze vervolgde groep. En wat de andere helft van Nederland, vol met ontheemde Groningers, daarvan dacht. Geweldig sterk, voor mij ging het direct veel meer leven.

4 verbeterpunten voor de journalistiek

Na zijn 5 jaar is Luyendijk wel klaar met het correspondentschap. Hij begint aan dit boek over deze periode. Het wordt een bestseller, in het nawoord bij de 23ste (!) druk reflecteert hij op hoe de journalistiek beter kan. Hij stelt dat aan het lezerspubliek niet duidelijk wordt gemaakt dat er een onvolledige en gekleurde versie van de waarheid wordt gegeven. Hij geeft 4 verbeterpunten:

Journalisten moeten duidelijk maken dat wat zij brengen het nieuws is, dus: de uitzondering, het bijzondere, niet de hele werkelijkheid. Andere groepen, wetenschappers, kunnen de andere 99% van de werkelijkheid, de achtergrond, de context, voor hun rekening nemen én over het voetlicht brengen.
Journalistiek over dictaturen is heel bijzonder, we moeten niet net zo te werk gaan als bij democratieën, daarmee wekken we de indruk als die landen democratieën zijn, en dat zijn ze dus niet. Mensen leven daar niet in vrijheid. Praat dus niet over ‘hoe is de sfeer …’, want dat weet je niet. Praat over wat je ziet, de tanks, en zeg wat je niet weet. Zorg dat er geïnvesteerd wordt in kennis over dat land, in plaats van een correspondent in te vliegen uit ‘een land in de buurt’.
Machthebbers zorgen dat zij invloed hebben op wat er wordt uitgezonden, door mediacampagnes, door deals. Stenengooiers beginnen pas met gooien als de camera’s draaien. Journalisten worden gemanipuleerd, ook doordat er zoveel meer PR-mensen zijn dan journalisten.
Een journalist kiest zijn bewoordingen, kiest wat hij weglaat, kiest welke vragen hij stelt en welke niet. Natuurlijk is een journalist partijdig. Hoe mooi zou het zijn als journalisten dit zouden benoemen? Als zij ook de argumenten van de tegenpartij zouden brengen?
Evaluatie

Dit is een uitstekend geschreven en goed gestructureerd boek, het sleurt je mee in het dagelijks leven van een correspondent en geeft, voor zover mogelijk, een goed beeld van het leven in de beschreven landen. Luyendijk’s aarzelingen, zijn zich ontwikkelende kritische houding, cynisme bijna, zijn goed beschreven, terwijl er nergens echt een oordeel wordt geveld, Luyendijk zet zich niet af tegen mensen of instanties. Het roept op onze vooroordelen te onderzoeken en de informatie die we krijgen met een korrel zout te nemen, dit is na 16 jaar nog steeds heel relevant. In combinatie met een geestige schrijfstijl levert het een onweerstaanbaar boek op.  (Zonder typ- of stijlfouten, heel belangrijk voor mij!). Prijswinnend ook, met o.a. de Publieksprijs 2007. Dat verbaast me niet.

Ik vraag me wel af hoever we zijn opgeschoten, 16 jaar na dit boek en 10 jaar nadat Luyendijk zijn 4 verbeterpunten formuleerde. ‘Wat een achterhaald boek’, Joris? Ik betwijfel het.

Released 1 yr ago (5/25/2022 UTC) at Stoofsteeg 35-49 minibieb / LFL (niet openbaar) in Haarlem, Noord-Holland Netherlands

WILD RELEASE NOTES:

Hey daar vinder!

Je hebt me gevangen!

Meld hier op de site dat ik bij jou ben, dat kan met een avatar, maar eventueel óók anoniem. In ieder geval gratis, zonder SPAM en zonder verplichtingen!
Lees mij en laat mij dan weer vrij. Mijn voorgaande lezers kunnen mijn reizen volgen, en als je je registreert bij BookCrossing kun jij ook mij en je andere boeken volgen over de wereld! Iedere keer dat het boek opgepikt, gelezen en vrijgelaten wordt, krijg je een emailtje.

Vrijlaten kun je doen door mij naar de vindplek terug te brengen,
óf je geeft me door aan een vriend/vriendin, je tante of neef,
óf je laat me ergens los in het wild, bijvoorbeeld op het station of op een bankje.
Neem me mee op vakantie! Of laat me achter op je werk. Of bij de tandarts....
Wat jij wilt! Zet me echter niet in je kast, daar word ik ongelukkig van... :-(

Want ik hou van reizen! Veel leesplezier met mij!


Released 1 yr ago (7/22/2022 UTC) at Linnaeuslaan 2 minibieb / LFL in Haarlem, Noord-Holland Netherlands

WILD RELEASE NOTES:

Hey daar vinder!

Je hebt me gevangen!

Meld hier op de site dat ik bij jou ben, dat kan met een avatar, maar eventueel óók anoniem. In ieder geval gratis, zonder SPAM en zonder verplichtingen!
Lees mij en laat mij dan weer vrij. Mijn voorgaande lezers kunnen mijn reizen volgen, en als je je registreert bij BookCrossing kun jij ook mij en je andere boeken volgen over de wereld! Iedere keer dat het boek opgepikt, gelezen en vrijgelaten wordt, krijg je een emailtje.

Vrijlaten kun je doen door mij naar de vindplek terug te brengen,
óf je geeft me door aan een vriend/vriendin, je tante of neef,
óf je laat me ergens los in het wild, bijvoorbeeld op het station of op een bankje.
Neem me mee op vakantie! Of laat me achter op je werk. Of bij de tandarts....
Wat jij wilt! Zet me echter niet in je kast, daar word ik ongelukkig van... :-(

Want ik hou van reizen! Veel leesplezier met mij!


Are you sure you want to delete this item? It cannot be undone.